Jojoënd door de jungle

Gisteren hebben we dan de tocht gemaakt, waar het deze reis allemaal om begonnen was: door het Panamakanaal.

In 1880 werd voor het eerst een poging ondernomen om dwars door deze ‘smalle’ strook land (Isthmus) van 80 km breed een kanaal te graven. De Fransen hadden net met succes het Suezkanaal gegraven en dachten dat ze dat kunstje wel konden herhalen. Dus toog De Lesseps vol goede moed met een flinke berg geld en een hoop arbeiders aan de slag. Hij wilde, net als het Suezkanaal, een kanaal op zeeniveau gaan graven. Maar in Panama waren de omstandigheden heel anders: geen woestijn waar in gegraven moest worden, maar een heuvelachtig gebied, tropische regen en rivieren die in de regentijd zo woest werden dat al het graafwerk van maanden te niet gedaan werd. Bovendien hadden de arbeiders te maken met ziekten, zoals malaria en de beruchte gele koorts die vele slachtoffers maakte. Omdat in 1880 nog niet bekend was dat muskieten de bron waren van de besmettingen, kon men er ook niet veel tegen doen. Vele mensenlevens en miljoenen verspilde francs later, besloten de Fransen het voor gezien te houden. De gedesillusioneerde De Lesseps eindigde bankroet en kon maar ternauwernood aan de gevangenis ontkomen.

President Theodore Roosevelt besloot rond 1903 dat de VS een zeevarende mogendheid moest worden en dan zou het wel handig zijn als tussen de beide kusten van de VS een snellere verbinding over zee was, dan helemaal via Kaap Hoorn. Hij probeerde met Colombia (Panama was in die tijd een protectoraat van Colombia) tot overeenstemming te komen, maar de Colombianen wilden niet een gebied aan de VS  “uitlenen“ om een kanaal door te graven.  Wat doe je dan als Amerikaan om toch je zin te krijgen, je moedigt de rebellen in Panama aan om de onafhankelijkheid uit te roepen en stuurt er een kanonneerboot heen. De revolutie duurde een dag, Panama was onafhankelijk en werd prompt door de VS erkent. Als dank voor de hulp kregen de Amerikanen een strook land in beheer waardoorheen ze het kanaal mochten gaan graven. Nadat ze aanvankelijk op dezelfde manier als de Fransen aan het werk gingen, werd het later vooral dankzij spoorwegingenieur Stevens anders aangepakt. Allereerst zorgde hij voor goede werkomstandigheden voor de arbeiders, goede behuizing en goed salaris en bovendien werd de bron van de gele koorts, de muskiet, grondig uitgeroeid.

Van het idee om een kanaal op zeeniveau te graven werd afgestapt. Allereerst werd een dam in de Chagres rivier aangelegd, daardoor ontstond een groot kunstmatig meer (Gutan Lake) op 26 meter boven zeeniveau. Het enige graafwerk wat nu nog verricht moest worden was door de Culebra-hoogte, en er moesten natuurlijk enorme sluizen worden gebouwd om de schepen van zeeniveau 26 meter hoogte te brengen. Al dat werk, waarbij een hele reeks spoorlijnen werd aangelegd alleen om het puin af te voeren, was voltooid in 1914.

Dan de tocht door het kanaal zoals wij die hebben ervaren:

Rond 6 uur ’s ochtends kwamen we aan bij het parkeerterrein voor het kanaal, daar liggen allerlei schepen te wachten tot ze aan de beurt zijn. Wij mochten gelijk doorvaren naar onze eerste serie van twee sluizen naast elkaar, de Miraflores Locks. Héél langzaam vaar je naar binnen, vervolgens staan op beide kanten 4 kleine locomotieven (Mules of muilezels geheten) klaar die met kabels aan de Nieuw Amsterdam worden vastgemaakt. Deze trekken je dan (ook weer héél langzaam) de sluis in. Of ze het schip echt trekken is me niet geheel duidelijk geworden, maar in ieder geval houden ze het schip precies in het midden. Aan elke kant is minder dan een meter ruimte tussen de sluiskant en het schip. Heel spectaculair om te zien. Op dek 3 kon ik bijna de wal aanraken, mijn arm was 15 cm te kort. Dan gaan de sluisdeuren achter het schip dicht en stroomt het water van de sluis ervoor in de onze tot het waterniveau in beide sluizen even hoog is. De deuren voor gaan open en het proces herhaalt zich. Een klein stukje (25 min) iets sneller varen en dan de volgende sluis (Pedro Miguel Lock). Vervolgens is het stuk aan de beurt dat ze uit hebben moeten graven: de Culebra Cut - wat overigens maar een vijfde van de totale doortocht is - om aan te komen in het Gutan Lake. Op het eind daarvan drie sluizen achterelkaar (Gutan Locks)  om weer 26 meter tot zeeniveau (Caribische zee) te zakken. Om even een idee te geven hoelang het schutten duurt: er zat ruim twee uur tussen de aankomst bij de Gutan Locks en het vertrek eruit (zo’n 45 minuten per sluis) De hele tocht door het kanaal heeft zo’n 10 uur gekost. Daarbij zijn we onder drie bruggen doorgevaren: De Bridge of the Americas (bij Panama City), de Centennial Bridge (over de Culebra Cut) en de Puente Atlántico (bij Colon), waarbij de laatste nog in aanbouw is (moet in 2019 klaar zijn).

Wat ons opviel, is dat helemaal niet zo’n smal kanaal is, afgezien dan van de sluizen. Het smalste stuk (de Culebra Cut) is breder dan het Noordzeekanaal, maar het is natuurlijk een veel mooiere omgeving en het grootste gedeelte gaat over een groot meer.

Voor de mensen die zich afvragen: hoe zit het nu met het nieuwe Panamakanaal, dat ze zouden maken? Er is geen nieuw kanaal gegraven. Het enige nieuwe is dat ze in 2007 zijn begonnen met het bouwen van nieuwe, grotere sluizen, waar de grotere containerschepen in kunnen en die efficiënter met het water omgaan. Elke keer dat de sluizen gebruik worden stroomt er natuurlijk een deel van het water uit het meer weg (er worden geen pompen gebruikt, alleen zwaartekracht) Omdat het een tropisch regengebied is wordt het water in voldoende mate aangevuld, maar toch…

(Een oude sluis is  304m lang en 33m breed, de nieuwe is 427m bij 55m)

Verder de toegangskanalen tot de nieuwe sluizen en het uitdiepen van de bestaande vaarroute. Het “nieuwe” Panamakanaal is in 2016 in gebruik genomen. Wij hebben overigens de oude, smalle sluizen gebruikt (veel spectaculairder). Het feit dat er een cruiseschip naast je ligt (we lagen in alle sluizen naast de 'Norwegian Sun')  en achter je aankomt, maakt ook veel duidelijker wat er met je eigen schip gebeurt.

Overigens is zo’n doortocht niet goedkoop, het kost de cruisemaatschappij wel een paar ton om met een schip door het kanaal te mogen varen.